Deze warme blauwpaarse kleur moedigt inventiviteit en creativiteit aan. De blauwe tinten worden geassocieerd met technologie en futurisme, terwijl de rode en paarse ondertonen voor vreugde en enthousiasme staan. Very Peri staat symbool voor de wereldwijde tijdsgeest. Nu we uit een periode van isolement komen, veranderen onze opvattingen en normen en is ons fysieke en digitale leven op nieuwe manieren versmolten.
Jaarlijks analyseert het Pantone Color InstituteTM zorgvuldig de maatschappelijke trends en bestudeert nieuwe kleurinvloeden. Het instituut haalt zijn inspiratie uit de filmindustrie, kunst, mode, design, populaire reisbestemmingen, nieuwe lifestyles, technologieën, materialen en texturen die kleuren kunnen beïnvloeden.
De digitale wereld was de inspiratiebron voor Very Peri, de kleur van het jaar 2022. Digitaal ontwerp opent de deur naar een dynamische virtuele wereld waarin we nieuwe kleurmogelijkheden ontdekken en vormgeven. Met trends in gaming, de groeiende populariteit van de metaverse en de groeiende artistieke community in de digitale ruimte, illustreert Pantone 17-3938 Very Peri. De versmelting van het moderne leven en hoe kleurtrends in de digitale wereld zich manifesteren in de fysieke wereld en omgekeerd.
Inspired by colour?
Het Pantone Instituut creëerde voor het eerst in zijn 30-jarig bestaan een nieuwe kleur. Niet ondenkbaar voor een jaar waarin transformatie en innovatie centraal staan.
De kleur Very Peri wordt ook wel ‘burple’ genoemd, een samensmelting van blue en purple. Paars symboliseert passie, inventiviteit, inspiratie, originaliteit en spiritualiteit.
De blauwe tinten staan voor technologie en futurisme. De rode ondertoon zorgt voor een vleugje vreugde en enthousiasme.
Vier kleurenpaletten die verschillende interieurstijlen en moods weergeven
Het Pantone Instituut ontwikkelde vier kleurpaletten met de trendkleur Very Peri: Balancing Act, Wellspring, The Star of the Show en Amusements.
Balancing Act is een natuurlijke balans van warme en koude tonen die elkaar versterken.
Wellspring, een holistische en harmonieuze mix van natuurlijke tinten die de compatibiliteit van groen met Very Peri benadrukt.
De dynamische aanwezigheid van Very Peri komt tot uiting in het palet The Star of the Show. De trendkleur wordt omringd door een waaier van klassieke en neutrale tinten, waarvan de essentie van elegantie en ingetogen stijl een boodschap van tijdloze verfijning meegeeft.
Amusement, een vrolijk en grillig kleurenverhaal van onstuitbaar plezier en spontaniteit wordt versterkt door het zorgeloze vertrouwen en de vrolijke houding van Very Peri. Een fonkelende blauwe tint, waarvan de speelsheid ongeremde expressie en experimenten aanmoedigt.
Creëer je eigen kleurenpalet
Uit de acht tonen van Balancing Act combineerde ik er vijf in mijn kleurenwaaier hieronder. Ik koos voor dit palet omdat ik het afgelopen jaar zocht naar evenwicht tussen mijn werk en privéleven. De vrolijke kleuren geven ook een instant gevoel van happiness. En daar doen we het toch voor, niet?
Neuriënd op de romantische noten van mijn lievelingssong schrijf ik deze blog. Tijd voor een vleugje romantiek. Bij Feng Shui denk je spontaan aan rust en flow, maar kan deze oosterse kunst ook de passie in de slaapkamer aanwakkeren? Misschien in combinatie met de juiste setting, kleuren en geuren?
Het voorspel
Vóór je hals over kop jouw slaapkamer romantisch gaat inrichten, bepaal je best eerst de juiste plek voor jouw nachtelijke escapades. De rustplek doet het altijd goed. Verdeel de plattegrond van jouw woning in 9 gelijke vlaken. Het middelste achterste vlak is de rustplek. Daar ben je sowieso meer in flow.
Ben je meer vertrouwd met Feng Shui, dan kan je ook opteren voor de Yan Nian of relatiesector en het hoofdeinde van jouw bed richten naar jouw persoonlijke relatierichting. Die is afhankelijk van jouw geboortejaar.
Ook waar de flying star 4 huist, scoort romantiek hoog. Passie en plezier gegarandeerd met flying star 9. Om deze te kennen, dient een energiekaart van jouw huis berekend te worden.
10 gouden regels voor de slaapkamer
Maak komaf met rommel en zorg voor een vlotte doorstroom van de Qi of energie.
Verlucht regelmatig, zet de ramen open.
Opteer voor sfeerverlichting, kaarsjes enzachte kleuren en stoffen die je zelf mooi vindt en waar jouw hart een sprongetje van maakt. Roze en romance gaan goed samen. Rood is de kleur van de passie, maar staat ook voor agressie en brengt geen rust. Aardekleuren doen het ook altijd goed.
Schakel jouw smartphone uit en ban de TV, tablet en laptop voorgoed uit jouw slaapkamer. Zet liever een romantisch muziekje op om in de sfeer te komen.
Plaats jouw bed tegen een rechte muur. Nooit onder een schuine wand, balk of in het midden van de kamer.
Zorg dat je jezelf niet in de spiegel kan zien.
Vermijd scherpe hoeken gericht op het bed.
Jouw bed mag niet in één lijn met de deur staan.
Plaats altijd twee nachtkastjes. Tenzij je liever single blijft.
Hang een leuke foto of schilderij met een vleugje romantiek boven jouw bed.
Mijn favoriete zinnenprikkelende etherische oliën
Ylang Ylang
Deze olie uit Madagscar heeft een zoete, bloemige en balsamiek-houtige geur. De geur lijkt op Jasmijn en Hyacint. Ze werkt angst stillend, ontspannend en zinnenprikkelend. Zorgt voor een harmonische en rustgevende sfeer.
Jasmijn
De bloemen worden van oudsher aangewend om hun afrodiserende werking. Jasmijn geeft een gevoel van zelfvertrouwen en euforie.
Vanille
Ook vanille is een afrodisiacum en werkt ontspannend en rustgevend.
Sandelhout
Ook sandelhoutolie is een natuurlijk afrodisiacum en versterkt het libido.
In combinatie met een basisolie, zoals amandelolie of jojobaolie, kan je deze etherische olieën gebruiken in bad of als massageolie.
Romance in 2022, het jaar van de yang water tijger
Wil je graag meer romantiek en passie in jouw leven? Versterk dan het Zuidoosten in jouw huis. In deze sector heerst flying star 4. Het hout element kan je versterken met hout en water, bijvoorbeeld door een plant, verse bloemen of een waterpartij in deze sector te plaatsen.
In het Zuiden zorgt flying star 9 voor happy feelings, zichtbaarheid, geluk in jouw relaties. Het vuurelement kan je stimuleren met hout en vuur, bijvoorbeeld de kleuren bruin, rood, roze, paars of een plantje, kaarsjes of een sfeerlamp.
Heb je al een relatie, vermijd dan conflicten en ruzie door ster 3 in het Oosten aan te pakken. Dit kan door de sector te vermijden of vuur toe te voegen. Denk maar aan accessoires in de kleur rood of roze of een lampje enkele uren per dag te laten branden.
Wie bekend is met Baze, weet dan dat geiten positieve vibes in hun relatie ervaren dit jaar. Varkens en konijnen hebben het peach blossom geluk aan hun zijde. En de os tot slot vindt misschien wel liefde.
S.O.S. eerste hulplijn
Wil je graag jouw eigen huis romance proof maken en jouw relatie versterken? Neem dan contact op met Isabelle op info@happylifedesign.be.
https://www.freepik.com/vectors/background’>Background vector created by starline
Op 1 februari 2022 is het de start van het het Chinese Nieuwjaar, ook bekend als Lentefeest. In tegenstelling tot bij ons, vieren Chinezen maar liefst veertien dagen lang feest. Dat doen ze met draken- en leeuwendansen. De Chinese nieuwjaarsperiode eindigt met het lantaarnfeest, op de vijftiende dag van het nieuwe jaar. Tijdens de nieuwjaarsperiode speelt familie een belangrijke rol.
Wat heeft het jaar van de yang water tijger in petto?
Het jaar 2022 wordt gekenmerkt door een zeer actieve en snelle energie met veel verandering, innerlijke onrust en impulsieve beslissingen. Emoties laaien op. Een heel andere energie dan de voorbije drie jaar. De elementen water en hout zijn overheersend. We komen meer buiten en gaan terug reizen.
Vuur is het balancerende element, waardoor mensen behoefte hebben aan passie, plezier en spiritualiteit.
Opletten met investeringen dit jaar. Het voorjaar en de zomer lijken gunstig, maar in het najaar wordt een terugval verwacht op de financiële markten.
Zelf zal ik regelmatig mijn batterijen opladen en spiritualiteit omarmen. Ik heb alvast een Shiatsu massage ingepland 🙂 Verder heb ik de sun star en sky noble in mijn kaart, waardoor vertrouwen en eerstelijnshulp aan mijn kant staan. Ook zal ik dit jaar meer zichtbaar zijn. Je zal dus nog veel van mij horen…
Hoe zet ik het nieuwe jaar in?
Ik verhuis alvast mijn bureau naar het Noordoosten, want daar vertoeft flying star 8 die staat voor cashflow, carrière en promotie. En dit jaar komen de sterren terug naar hun thuispaleis, waardoor hun kracht dubbel zo sterk is.
Maar eerst pak ik de negatieve ster 5 aan. Deze staat voor vertragingen, obstakels en gezondheidsperikelen. Flying star 5 huist dit jaar in het centrum. Hoe ik dit aanpak, zie je in dit filmpje.
Is het centrum in jouw huis niet open, kan je er met andere woorden niet doorlopen of zitten, dan heeft het weinig zin om daar de zoutwaterkuur te plaatsen. Waar dan wel? Enkel dit jaar kan je de vaas plaatsen in sector ZW3. Daar huist immers de Year Breaker.
Met mijn rode trui ben ik alvast ‘in sync’ met het Chinese Nieuwjaar. Want de kleur rood staat voor voorspoed en geluk.
Zoutwaterkuur klaar voor gebruik!
Wat zijn jouw plannen dit jaar?
Ik heb alvast veel zin om erin te vliegen. Schrijven, mijn kennis delen, huizen Feng Shui proof maken en experimenteren met etherische oliën. En wat wil jij bereiken dit jaar? Deel het in de comment box onderaan deze blog.
Ik wens jou alvast een heel sprankelend en gezond nieuw jaar!
Chrysanten heb ik altijd geassocieerd als symbool voor verlies, rouw en herdenking van de doden. Eind oktober duiken ze op in het straatbeeld, op de kerkhoven en aan het inkomportaal van woningen. Bij de aanblik van al deze chrysanten krijg ik gewoonlijk een instant gevoel van droefheid en intens gemis.
Ik verloor mijn beide ouders in een novembermaand. Mijn vader vorig jaar nog. Van mijn zestien jaar oude viervoeter Sloeber nam ik onlangs nog afscheid. De duisternis spreidt haar gewaad uit over de korter wordende dagen. De nachten worden langer. In november heb ik dan ook nood aan warmte en gezelligheid. Ik maak dan hartige ovenschotels klaar, drink koffie met kaneel of gemberthee met citroen en honing en dim het licht. Mijn interieur maak ik knus en gezellig door mijn herfstdecoratie uit te stallen en kussens in oranje en bordeaux tinten boven te halen.
Iets anders dan de traditionele herfstdecoratie
Maar niet dit jaar. Dit jaar verkies ik sereniteit en soberheid. Ik ben toe aan loslaten. Mijn vaas met dennenappels en takken uit het bos heb ik vervangen door een witte, rond orchidee omring door schelpen gevonden op het strand. De orchidee heet Angel. De kleur wit staat traditioneel voor reinheid en zuiverheid. Maar wist je dat in de Chinese cultuur wit de kleur is van de dood? Door het Nederlands koningshuis werd bij de begrafenis van Koningin Wilhelmina ook wit als rouwkleur gebruikt. Mijn witte orchidee Angel is een ode aan mijn dierbare engelen die het goed hebben hierboven.
Vandaag ben ik klaar om los te laten. Morgen op 1 november breng ik een bezoek aan de graven van mijn ouders op het kerkhof in Aalst. Mijn zus heeft er alvast chrysanten neergezet. Voor het eerst in jaren zie ik de chrysanten in de straat niet enkel meer als een teken van verdriet en verlies, maar als een symbool van verbondenheid. Een verbinding met de mensen om mij heen en over de hele wereld die allemaal wel eens afscheid van en dierbare hebben moeten nemen. En eigenlijk heeft het ook wel iets. De bonte mengeling van gele, oranje en rode of witte en paarse chrysanten. Ze fleuren onze straten op en geven ons een sprankeltje hoop.
Grapefruit etherische olie voor een happy feeling
Ook mijn etherische oliën geven mij de nodige ondersteuning. Voor een extra tikkeltje positiviteit voeg ik een eigen samenstelling van cipres, jeneverbes en grapefruit toe aan mijn diffuser. Grapefruit etherische olie wordt geperst uit de schil en heeft een frisse, fruitige, citrus en kruidige geur. Deze olie zuivert de atmosfeer, geeft energie wanneer je je depri voelt, stimuleert het zelfvertrouwen en helpt verdriet te verwerken. Ze werkt ontgiftend voor de organen en heeft een gunstige invloed op de spijsvertering. Ook cipres helpt verdriet te verwerken en jeneverbes ondersteunt bij emotionele trauma’s.
Als een vogel in de lucht…
Morgenavond is het de herdenkingsmis voor mijn vader. Spontaan denk ik terug aan het tekstje dat ik schreef voor zijn bidprentje. Ook hij was zot van de zee.
“Als een vogel in de lucht, gedreven door de zeewind, vrij van alle lijden en pijn, beland je op een donzige witte wolk.
Dromend van hoe het was en ooit begon. Met een knipoog waak je over ons. Wetend dat elk eind het begin is van iets nieuws. Een nieuwe lach, een nieuwe traan. Ver hiervandaan, maar toch zo dichtbij.
In onze harten en herinneringen, met al jouw deugnieterij, lieve papa, blijf je altijd bestaan.”
Tot voor kort werkte ik als marketeer voor een internationale onderneming. Korte, buitenlandse business trips stonden regelmatig op de planning. Voor mijn hondje Sloeber reserveerde ik een dog sitter, een babysitter voor honden. Op dat vlak had ik toch al gemoedsrust. Wat mij wel nog zorgen baarde, was in welk hotel ik zou belanden. Zou ik tot rust komen in mijn hotelkamer, zou ik zorgeloos kunnen slapen en voldoende uitgerust zijn voor de lange business meetings de volgende dagen?
In een hotel heb je jammer genoeg niet de mogelijkheid om jouw kamer volgens de Feng Shui principes te herinrichten. Maar of je nu reist voor business of voor pleasure, graag geef ik jou enkele Feng Shui tips mee voor meer flow tijdens jouw trip. De Feng Shui Travel Kit is er alvast één van. Wat zit er in deze kit? Een home perfume met lavendel etherische olie, een home perfume met munt, citrusvruchten of rozemarijn, bergkristal, 3 doeken, een meditatie-cd, een foto van jouw familie of huisdier, lavendelthee en oordopjes.
Een hotelkamer voelt niet meteen als thuis aan. Er zijn nog aanwezige energieën van vorige hotelgasten en te veel prikkels. Je doet er goed aan om jouw hotelkamer zo snel mogelijk een stukje eigenheid te geven, zodat het snel aanvoelt als jouw tijdelijke nieuwe thuis.
Hoe ga je te werk?
Dring er bij jouw hotelreservatie op aan om voor jou een rustige kamer te reserveren. Deze ruimte en de omgeving errond dient Yin te zijn: rustige, vrouwelijke energie. Dus niet aan de lift, het restaurant, het zwembad of fitnessruimte en niet aan een laundry room.
Verlucht de ruimte. Open het raam en laat verse lucht en dus positieve chi binnen.
Check of de kamer en badkamer proper zijn. Zoniet, vraag aan de hotelreceptie om het kamermeisje even langs te sturen.
Spray de lavendel home perfume in de ruimte. Deze etherische olie heeft een kalmerende werking en helpt bij slaapproblemen. De frisse, aangename geur verdrijft onaangename geurtjes en zuivert de ruimte.
Plaats een Bergkristal op het nachtkastje. Deze edelsteen is zeer neutraal, reinigt, zuivert en versterkt de omgeving. Bergkristal zal je helpen aarden. Wist je trouwens dat bergkristal helpt tegen reisziekte?
Zet de familiefoto of foto van jouw huisdier op het nachtkastje.
Ook al blijf je maar één nacht, pak je reiskoffer uit. Dit helpt jou om je thuis te voelen, te ontspannen en los te laten.
Hangt er een spiegel tegenover het bed? Hang er dan één van de drie doeken over. Staat er ook een TV-scherm, hang er dan het tweede doek over. Een scherm geeft immers reflectie. Wijst een scherpe punt van een tafel of kastje in de richting waar je slaapt? Hang er dan het derde doek over. De punt is immers Sha Chi (gifpijl), negatieve energie, die jouw slaap kan verstoren.
Plaats jouw laptop in de Power & Wealth area van de kamer voor een succesvolle zakenreis. Dit is de uiterst linkerhoek. Werk twee uur vóór het slapengaan niet meer op jouw laptop. De blauwe straling houdt jouw geest actief en zal jouw slaap verstoren.
Drink voor het slapengaan een kop lavendelthee voor een goede nachtrust.
Zet de cd met meditatiemuziek op en doe Yoga oefeningen of een buikademhalingsoefening. Adem diep acht tellen in en twaalf tellen uit. Herhaal dit een aantal keer. Het zal jou helpen jouw hoofd leeg te maken en rustig te worden.
Hoor je toch nog storende geluiden? Gebruik dan de oordopjes!
Na een goede nachtrust is het tijd voor een succesvolle dag. Sta op tijd op en start de dag met een gezond ontbijt. Spray de home perfume met etherische olie van munt, rozemarijn of citrusvruchten op een geursteentje en neem het mee naar jouw meeting of afspraak. Het zal je helpen te concentreren en focussen.
En niet vergeten, houd jouw hotelkamer netjes op orde. Rommel verstoort de energie flow.
Home perfumes by Happy Life Design
De huisparfums gecreëerd door Isabelle zijn op basis van natuurlijke etherische oliën. In een handige verstuiver met geursteen. Je kan verstuiven in de ruimte of op de geursteen.
Huisparfum Couleurs de Provence
Lavendel voert de boventoon van deze ontspannende geur. Dit huisparfum neemt je mee op geurreis naar lavendelvelden en vers geplukte citrusvruchten in hartje Provence. Time to relax!
Huisparfum Feng Shui Lentekriebels
Een verfrissende geur met een houtige ondertoon, een subtiel hart van bloemen en een zweem van vers geplukte munt en lemongrass. Met dit huisparfum detox je jouw hotelkamer in no time. Het zorgt voor een verfrissende energie flow en boost jouw concentratie.
Huisparfum Summer Love
Citrusvruchten vormen de basis van deze feel goed zomergeur. Goed voor een positief humeur en focus.
Of je nu jouw eigen business vanuit jouw home office runt of door jouw carrière in een internationaal bedrijf regelmatig thuis doorwerkt. Thuiswerken is het nieuwe werken. Feng Shui helpt jou om de juiste locatie voor jouw home office in huis te bepalen en jouw thuiskantoor zo in te richten dat jouw productiviteit en carrièresucces een boost krijgen.
Achtentwintig was ik toen ik mijn art-nouveau herenhuis in Wenduine kocht. Een huis waar veel werk aan was. Elk weekend waren mijn papa en ik paraat. We hadden slechts één doel: de woning in haar oud glorie herstellen. Maar Wenduine had nog iets waar ik dol op was: een dierenwinkel met een nestje puppy’s. Tijdens een welverdiende pauze nam ik mama mee op sleeptouw naar de winkel. Temidden van het nestje Shih Tzu’s keek een kleine witte pub ons smachtend aan. Een kleine witte wolk. We waren meteen verkocht. Papa viel net niet van de stelling toen we thuiskwamen met onze nieuwe aanwinst. Ik doopte hem Sloeber. Hij verbleef nog even bij mijn ouders tot mijn huis bewoonbaar was. Onze nieuwe thuis. Van mij en Sloeber.
Vanaf dan was ik nooit meer alleen. Dagelijkse wandelingen in de duinen, mee op restaurant, stukjes pannenkoek in onze favoriete tearoom. Telkens we er passeerden, liep Sloeber al de trapjes op, de geur van pannenkoeken tegemoet.
Vijf jaar later stierf mama en we verhuisden naar een woning met tuin. Een buitenparadijsje voor Sloeber. Hij was mijn steun en toeverlaat. We begrepen elkaar zonder woorden. Elke zondag toiletteerde ik hem. Zijn lange, fijne poederzachte haren vroegen extra verzorging. Zo lief en rustig als hij was, liet hij dit alles toe.
Sloeber en belleke. We werden de beste vrienden, onafscheidelijk. Kerstkaartjes signeerde ik steevast met Sloeber zijn pootafdruk erbij. Ook papa was gek op hem. Hun verjaardag viel net na elkaar. Twee keer feest. Het verlies was groot toen ook mijn papa vorig jaar stierf. Bij mijn trouwe viervoeter vond ik troost. Ook toen ik tijdens Corona afgesneden was van mijn familie en vrienden in ’t binnenland was ik nooit echt alleen.
Na het ochtendritueel van eten en plasje doen, sliep hij tot na de middag. In ’t weekend samen in de zetel. Tijdens de week werd ik ’s avonds verwelkomd door een stralende, enthousiaste woef. Tijdens mijn business trips was het gemis zwaar. Een dagelijks berichtje en foto van de dogsitter bracht dan gemoedsrust.
Leeuwenhondjes
Wist je dat Shih Tzu’s afkomstig zijn uit Tibet? Ze worden leeuwenhondjes genoemd wegens hun lange manen en dapper karakter.
Een stukje maan heb ik bewaard. Zijn as in een hartje met goudkleurige pootafdrukken siert de schouw. Naast zijn foto van kwispelende pub in ons huis in Wenduine waar het allemaal begon.
Zestien jaar later zit hij voorgoed in mijn hart. Onuitwisbare sporen heeft hij nagelaten op mijn ziel. Een soulmate, voor altijd met elkaar verbonden doorheen ruimte en tijd.
Sloeber en belleke, twee dikke vrienden. Mijn knolliewolliebol, mijn lieverd. Doe vele groetjes aan mama en papa hierboven. Nu ben je een sterretje aan de hemel. Mijn sterrenhemel. Slaap zacht, mijn vriend.
Een mailtje van de touroperator in mijn inbox: mijn rondreis naar Madeira is geannuleerd. Heimelijk verwens ik dat COVID-19 beestje. Mijmerend denk ik terug aan de Azoren. De mooiste reis die ik de laatste jaren gemaakt heb.
Maandag 5 augustus 2019. Gepakt en gezakt kom ik ruimschoots op tijd aan in Zaventem. Met mijn favoriete oppepper, een caramel macchiato, zoek ik een rustig en kleurrijk plekje op in afwachting van de check-in. Bestemming? Sao Miguel, Azoren. Het festival hoekje ‘Festival Vibes’ trekt meteen mijn aandacht: felgekleurde banken, een grastapijt en zicht op de tarmac. De opstijgende vliegtuigen brengen mij al iets meer in vakantiestemming.
Maar of ik nu ook meteen al een instant festivalgevoel heb? Mijn reis heeft slechts één doel: hoofd leegmaken en ontspannen in de natuur. Ver weg van de deadlines, de schreeuwerige massa en mijn heimat: de Belgische Kust tijdens het bouwverlof. Er speelt nu één vraag door mijn hoofd: zal ik innerlijke rust kunnen vinden? Is mijn enig redmiddel een vulkanisch eiland op 1000den kilometers van huis en werk? Ik ben benieuwd… en nu naar de check-in. De lokroep van de Azoren wordt steeds luider!
Six degrees of separation
De hypothese dat elk individu slechts door vijf tussenpersonen van een andere persoon is verwijderd, mocht ik tijdens mijn vlucht ervaren. De man naast mij zijn beste vriend zat in de middelbare school bij mij in de klas in Aalst, mijn geboortestad. Inmiddels woon ik al 18 jaar aan zee, waarvan vijf in Wenduine. De heimat van de echtgenote van de man. Instant thuisgevoel aan boord richting niemandsland. Mijn reis is alvast goed gestart.
Mijn nieuwe thuis
Aangekomen in mijn hotel. Benieuwd naar mijn kamer. Met één vloeiende beweging schuif ik de kaart door de deuropener. Eén blik door het raam. Prachtig zicht op zee met gekleurde zuiderse huisjes op de voorgrond. Een voorproefje van mijn vakantie. Eindelijk écht vakantie. Op naar het lichtvoetige zomerse gevoel. Een nieuwe omgeving, een lege agenda. Klaar voor nieuwe prikkels: verrassend geuren, kleuren, geluiden, nieuwe culturen en andere mensen. Mijn hotelkamer is nu een weekje mijn nieuwe thuis. Het beslissende moment waarop ik mezelf overtuig het maximale uit mijn reis te halen. Een druk op de sluiterknop, een Whats Appje naar het thuisfront. Laat de vakantiekriebels maar komen!
Mijn hotel, Azoris Royal Garden in Ponta Delgada, is gelegen op 5 minuten rijden van de luchthaven en op wandelafstand van de haven en centrum. Nagenoeg elke kamer heeft een terras dat uitkijkt op de Japanse zen-tuin of op straat. Er is een binnen- en buitenzwembad en een fitness. Een catchy accent voor een die hard interieurliefhebber als ik zijn de gezellige hoekjes op elk verdiep met typische kleurrijke zetels, stoelen en staanlampen in Portugese stijl. Verder lijkt heel het hotel gebeeldhouwd uit marmer: alle vloeren, de inkomhal, trappen, badkamers en zelfs de zitbanken in het restaurant.
Sao Miguel
De Azoren bestaan uit negen eilanden in de Atlantische Oceaan. Tot de oostelijke groep behoren de eilanden São Miguel en Santa Maria. De centrale groep omvat Terceira, Graciosa, São Jorge, Pico en Faial. En de westelijke groep tot slot groepeert Flores en Corto. Het hoofdeiland van deze archipel met een oppervlakte van 795 m2 en 140.000 inwoners is Sao Miguel. Meteen ook het groenste eiland. Onaangetast door horden toeristen en dus mijn perfecte “weg van alles” bestemming.
De Azoren ontlenen hun naam aan Açor of havik. Wellicht gaat het om een lokale subsoort, de buizerd. De havik komt ook voor in het wapenschild. In 1976 kregen de Azoren een autonome status met een eigen president en parlement.
Vier seizoenen in één dag is een typisch fenomeen dat ik de eerste dag al aan de lijve kan ondervinden. De stadstour in de hoofdstad Ponta Delgada begon met enkele koude stortbuien om kort daarna plaats te maken voor de zon en mijn zonnecrème boven te halen.
Ponta Delgada, ooit een bescheiden vissersdorp in de 15de eeuw is inmiddels uitgegroeid tot de metropool van de Azoren met 6900 inwoners. En nu tijd voor een stadwandeling. De gids staat al paraat.
Ponta Delgada
Via de Portas da Cidade, de driedelige stadspoort kom je op het stadplein. Iets verder houd ik halt aan het standbeeld van aartsengel Michael, statig neergepoot voor het sympathieke renaissance stadhuis uit de 16de eeuw: de Câmora Municipal. De Igreja Matriz São Sebastião, de belangrijkste kerk van de stad uit de 16de eeuw, is niets minder dan pracht en praal: stucwerk in rococostijl en overgoten met bladgoud.
De statige torentjes op diverse gebouwen dienden als uitkijkpost om de schepen in de gaten te houden die hun lading sinaasappels kwamen ophalen. De inbezitname van de Azoren door Portugal begon in 1432 met de officiële ontdekking van Santa Maria en São Miguel. Rond 1450 volgden de eilanden van de centrale en westelijke groep. De afstand van São Miguel tot het Portugese vasteland bedraagt 1369 km, de afstand van de westelijke groep tot Amerika is 2342 km. In 1640 floreerde de export van natuurlijke indigoblauwe kleurstof. In de 19de eeuw bracht de export van sinaasappelen en wijn welvaart. Voor de sinaasappelplantages werd de oorspronkelijke vegetatie, veelal laurierbossen, verwijderd. Door een ziekte verdween de sinaasappelteelt uiteindelijk en maakte plaats voor de productie van keramiek, thee, ananas en passievruchtenlikeur. Er werden uitheemse boom- en plantensoorten van over de hele wereld geplant. Zo omzomen vandaag blauwe Japanse hortensia’s de wegen, net zoals de overwoekerende gemberlelie met gele bloemen en de reuzenrabarber. De Japanse ceders zijn heel geliefd op São Miguel daar zij het vocht uit de lucht halen en teruggeven aan de bodem. De bladeren voelen ook heerlijk zacht aan. Mijn persoonlijke favoriet onder de bomen.
Alle eilanden van de archipel hebben een vulkanische oorsprong. De Azoren liggen op het kruispunt van drie tektonische platen: de Euraziatische, de Afrikaanse en de Amerikaanse. De onderzeese en aardse wrijvingsenergie die al die schuivende platen opleveren, creëren bij ontladingen aardbevingen en vulkanen. Vele kraters zijn nog herkenbaar, andere klapten volledig of deels in door nieuwe vulkanen of door aardbevingen en aardverschuivingen. Lavastromen vormden de grotten en grillige kustlijnen, maar ook vlakten. Een fajã is een kustvlakte gevormd door lava of een aardverschuiving.
São Miguel is een vulkanisch eiland. En dat zie je overduidelijk aan de met meren gevulde reuzenkraters, opborrelende warmwaterbronnen en basalt waaraan de weinige stranden hun zwarte kleur ontlenen. Het ritueel van de Heilige Geest, een processie met een heilig beeldje in Ponta Delgada zou São Miguel tegen vulkanische uitbarstingen moeten beschermen. Niet te verwonderen aangezien meer dan 90% van de bevolking Rooms-Katholiek is.
De Azoren: een mondaine Riviera?
Wanneer ik voor het eerst het welluidende “Azoren” hoorde, klonk dit in mijn oren als “De Mondaine Rivièra van Portugal”. Niets is minder waar. São Miguel mag dan wel over een zeer rijke cultuur beschikken, de lokale bevolking is veel minder verwend. Maar liefst 30% leeft tegen of onder de armoedegrens. Het gemiddelde maandelijkse inkomen bedraagt slechts €500 netto. Steun van Portugal heeft de archipel doorheen de jaren nauwelijks gekend. De inkomsten van export van graan zagen ze aan hun neus voorbijgaan. De gewone man in de straat kon zich geen tarwebroden veroorloven. Ze aten maïsbrood. Toch hebben de Azorianen een hart voor elkaar. Op de jaarlijkse Espirito Santo feesten delen de locals soep, brood en wijn. Schuif gezellig aan is hun moto: voor één keer is er eten in overvloed. Veel producten op d Azoren zijn geïmporteerd, zelfs de ananassen. De eigen producten dienen voor export. Dit maakt het leven er onnodig duur.
Caldeira de Sete Cidades
Net buiten Porta Delgada tref je het dorp Sete Cidades. Ten oosten ervan ligt de beroemde caldeira met zijn twee kratermeren: Lagoa Azul (het blauwe meer) en Lagoa Verde (het groene meer). Deze laatste is vooral groen door overmatige algengroei. Een legende vertelt het verhaal van een verboden liefde tussen een prinses en een herder. Bij hun laatste ontmoeting huilt de prinses uit haar groene ogen en kleurt het meer groen. Het blauwe meer ontstond uit de tranen van de blauwe ogen van de herder.
Op onze weg houden we halt aan de Aquaduct Muro das Nove Janelas uit 1817. Volledig bemost doet deze aan een setting uit een film denken. Een idyllisch plaatje.
Het dorp Sete Cidades (zeven steden) is vernoemd naar de zeven kraters die bij vulkaanuitbarstingen ontstonden en aan de zeven meertjes in dit gebied.
Weg van de drukte van de hoofdstad zoeken we onze toevlucht in het dorpje Mosteiros. Warmgeel, lichtgroen en rood leveren schilderachtige huisjes op. Het eerste strand van Mosteiros is gekend voor zijn rotsklooster in zee. De natuurlijke baden tussen de rotsen van het strand nodigen uit tot een frisse verpozing. Mosteiros is een typisch dorpje met vakantiewoningen.
Furnas en de warmwaterbronnen
Furnas bruist letterlijk van de vulkanische activiteit. Vooral in het centrum van Furnas vind je een groot aantal stomende geisers en borrelende bronnen of fumarolen. De Cozido is een lokale stoofpot met zoete aardappelen, kip, spek, rundsstoofvlees, bloedworst, wortelen, witte kool en groenekoolbladen op de bodem. De pot wordt in de grond gestopt en afgedekt met een houten deksel en zand. Na vijf uur sudderen is het stoofpotje klaar.
Neem zeker ook jouw badkledij mee om te ontspannen in de botanische tuinen van Terra Nostra. Het warme ijzerrijke, roestkleurige water van de thermale baden is heilzaam.
Mijn gelukselexir
Wat me aanvankelijk onmogelijk leek, is uiteindelijk toch gelukt. Mijn hoofd leegmaken. Stressvrij. Weg van de zompige klei die me naar beneden trok. Een gelukzalig gevoel. Dat gevoel waarvan je weet dat alles goed komt. Vertrouwen in mijn bestemming, in de mensen om me heen. Loslaten.
Een gelukstinteling als we de ochtend van onze terugvlucht met de huurwagen door het glooiende landschap van São Miguel stuiven. Raampjes naar beneden. Muziek iets luider. De langverwachte zonnestraaltjes als een warme glimlach op ons gezicht. De borders van blauwe hortensia’s en statige platanen tonen ons de weg. De laatste vakantiekiekjes van de zwarte basaltrotsen, kratermeren en de oceaan op de achtergrond.
Net op tijd om de huurwagen in te leveren. We hebben het maximale uit onze reis gehaald. Dankjewel Azoren, dankjewel medereizigers. Met een knipoog door het raampje van de vlieger neem ik afscheid van dit groene eiland. Ik neem mijn vakantiegevoel, mijn gelukselixer mee naar huis en geef het door aan mijn lezers. Geniet ervan!
Een toemaatje
Plan je een trip naar São Miguel? Breng dan zeker een bezoekje aan de oudste theeplantage van Europa, Gorreana (1883): https://gorreana.pt/pt/. Je ziet er hoe overheerlijke biologische thee gecultiveerd wordt en je kan het productieproces meevolgen. De natuurlijke omstandigheden op het eiland zijn ideaal: een vruchtbare vulkanische ondergrond, voldoende regen, geen vorst en niet te fel zonlicht. Ziektes en schimmels komen hier niet voor. Resultaat: een 100% natuurlijke, biologische thee. Je kan er gratis thee proeven. Ik kocht er muntthee en jasmijnthee. En echt waar, nergens proefde ik lekkerdere thee.
Zin in meer lekkers? Dat vind je terug op de ananasplantage Arruda (https://www.ananasesarruda.com/). De ananas werd omstreeks 1848 geïntroduceerd in São Miguel. De ananassen worden er op een zeer unieke en biologische wijze geproduceerd en zijn kleiner, zoeter en sappiger dan bij ons.
De plantjes worden er gekweekt in glazen kassen op bedjes van plantaardig materiaal. ’s Nachts wordt er rook in de serres geblazen, waardoor de plantjes tot bloei komen. In een grote serre kunnen zo’n 600 ananassen gekweekt worden. Vroeger werden er zo’n 1.000.000 ananassen geëxporteerd. Door de komst van de transportvliegtuigen in andere landen na WOII werd de productie teruggeschroefd. Vandaag is de ananas op São Miguel weer helemaal terug en serveren de hotels en restaurants graag deze lokale lekkernij.
Ook de ananaslikeur en de ananasmosterd zijn er erg in trek. Niet te vergelijken met onze mosterd. Ananasmosterd is veel zoeter en doet meer aan chutney denken. Ik kocht alvast een potje en ja hoor, heerlijk op een zoute cracker als aperitiefhapje!
Ik hou van geur. Als kind was ik geabonneerd op een parfumreeks. Vol spanning hield ik de brievenbus in de gaten en keek verlangd uit naar de nieuwe lading miniatuur parfumflesjes en boekjes geurlectuur.
Geuren voeren je naar een andere wereld. Een wereld van emoties, herinneringen en wellbeing. Geuren brengen je tot leven en doen je goed voelen. Ze brengen rust of net dat tikkeltje extra energie. Een geurend wolkje geluk.
Ik vind het heerlijk om mijn huis lekker te laten ruiken. Dan experimenteer ik met een mix van etherische oliën die naar mijn aanvoelen perfect bij elkaar passen. En altijd leuk als je de bevestiging van vrienden krijgt.
Het straffe is dat etherische oliën zeer geconcentreerd en krachtig zijn. Ze worden gewonnen uit bloemen, bladeren, hout en schillen van citrusvruchten. Elke etherische olie heeft zijn specifieke eigenschappen. Veel etherische oliën hebben reinigende en antibacteriële eigenschappen. Sommigen werken stimulerend, anderen hebben een eerder ontspannende werking.
Mijn favoriete etherische oliën
Lemongrass
Lemongrass is een tot anderhalve meter hoge snelgroeiende grassoort. De olie heeft een zeer krachtige, kruidige, citroenachtige geur. Deze olie werkt ontstekingsremmend, zuiverend, angststillend, kalmeert bij stress en geeft energie bij oververmoeidheid.
Grapefruit
Grapefruit etherische olie wordt geperst uit de schil en heeft een frisse, fruitige, citrus en kruidige geur. Deze olie zuivert de atmosfeer, geeft energie wanneer je je depri voelt, stimuleert het zelfvertrouwen en helpt verdriet te verwerken. Ze werkt ontgiftend voor de organen en heeft een gunstige invloed op de spijsvertering. Niet rechtstreeks op de huid gebruiken.
Ylang Ylang
Deze olie uit Madagscar heeft een zoete, bloemige en balsamiek-houtige geur. De geur lijkt op Jasmijn en Hyacint. Ze werkt angststillend, ontspannend, zinnenprikkelend. Zorgt voor een harmonische en rustgevende sfeer. Verhoogt de weerstand tegen infecties. Wist je dat deze olie deel uitmaakt van het wereldberoemde parfum Chanel n°5?
Groene munt
Deze olie heeft de geur van een veld vol verse munt. De geur is warm, groen, kruidig en doordringend. De olie stimuleert de spijsvertering en is slijmoplossend. Ze heeft een rustgevende en kalmerende werking.
Geranium Bourbon
De meest verfijnde, luxe geur komt van de Geranium Bourbon, afkomstig uit Reunion, een eiland in de Indische Oceaan. De geur is zoet, ietwat kruidig en roosachtig. Deze olie werkt ontstekingswerend, rustgevend, verdrijft depressieve gevoelens, werkt bij burn-out en is angststillend. Kan gebruikt worden bij PMS klachten en menopauze.
Lavendel
Deze olie heeft een frisse, bloemige en kruidige geur. Ze werkt pijnstillend en kalmerend bij zonnebrand, schrammen, spierkrampen, acne. Heeft een kalmerende werking en helpt bij stress en slaapproblemen. De frisse, aangename geur verjaagt vervelende geurtjes van koken, huisdieren of sigarettenrook.
Huisparfums by Happy Life Design
De huisparfums gecreëerd door Isabelle zijn op basis van natuurlijke etherische oliën. In een handige verstuiver met geursteen. Je kan verstuiven in de ruimte of op de geursteen.
Huisparfum Feng Shui Lentekriebels
Een verfrissende geur met een houtige ondertoon, een subtiel hart van bloemen en een zweem van vers geplukte munt en lemongrass. Met dit huisparfum detox je jouw huis in no time. Een nieuwe lente, een nieuwe start en pure energie flow. Een frisse lentebries in huis!
Huisparfum Zwoele Zomeravond
Een zwoele geur met een basis van Ylang Ylang verrijkt met zoete vruchten en frisse citrusnoten. Zwoele Zomeravond voert je mee op een luchttapijt naar het Verre Oosten en de sprookjes van Duizend en Eén Nacht.
Huisparfum Couleurs de Provence
Lavendel voert de boventoon van deze ontspannende geur, verrijkt met citrusnoten. Dit huisparfum neemt je mee op geurreis naar lavendelvelden en vers geplukte citrusvruchten in hartje Provence. Time to relax!
Ga ik figuurlijk al fietsend door het leven? Nee hoor. Soms draait het echt wel vierkant! Het moet je maar overkomen. Net nog wilde ik buiten de planten water geven, trok de deur achter me dicht en… toen besefte ik dat mijn huissleutels nog binnen lagen. Zonder jas stond ik daar met windkracht 90km/uur op mijn oprit. Best wel frisjes. Mijn vrienden hebben een reservesleutel, alleen waren ze net vandaag niet thuis. Dan maar even wachten…
In de pure stilte, met enkel het ruisen van de wind op de achtergrond besliste ik om een meditatieoefening te doen. Ogen gesloten, handen op de knieën, diep inademen en nog langer uitademen. Na tien minuutjes was ik de rust zelve. Ik dacht aan de gebeurtenissen van de afgelopen maanden en de ideeën voor een blogartikel stroomden binnen. Flow en focus.
Na een uurtje in de kou besloot ik mijn stoute schoenen aan te trekken. Ik klopte aan bij mijn overbuur en vroeg om hulp. Niet mijn sterkste kant. Hij nam een trapladder mee, ik klom over het poortje en na vijf minuten stond ik in mijn tuin. De achterdeur was gelukkig open. Tijd voor een jasmijnthee met gember. Dat had ik wel verdiend. En dank aan mijn overbuur. Zo zie je maar dat hulp vragen loont.
Ga ik dan letterlijk al fietsend door het leven? Ja hoor. Enkele maanden geleden ruilde ik mijn drukke baan voor een job in mijn home town. Werken dicht bij huis is iets waar ik al langer naar uit keek. Alleen mijn bedrijfswagen zou ik moeten missen. En dat was wat. Ik deed echt wel alles met de wagen. Het flitste door mijn hoofd: en nu?!? Maar mensen hebben veerkracht en passen zich aan nieuwe situaties aan. Ik dus ook…
Ik besloot dan maar om een boodschappentrolley te kopen en kreeg een oude fiets. Kon ik nog wel fietsen? Wat was dat lang geleden. En toeval of niet, op dat moment kreeg ik een super promo van handige fietszakken in de bus. Nu was ik helemaal gesetteld. En ja hoor. Vanaf dan ging ik al fietsend door het leven. Altijd in de gezonde buitenlucht. Over de zeedijk naar huis. Ik heb de afgelopen maanden al meer de zee gezien dan anders in een heel jaar. En ‘s Avonds nog tijd om verse groentjes te bereiden. In het weekend nog energie om blogartikels te schrijven en af te spreken met familie en vrienden. Wat kan het leven toch simpel zijn. Als je ervoor kiest, tenminste.
Moraal van het verhaal? Sluit je een deur (letterlijk of figuurlijk), dan gaan er een nieuwe open. Waarom neem je op dat ogenblik die beslissing? Omdat je op dat moment voor iets gaat, wat je net dan nodig hebt. Foute beslissingen zijn er niet. Ik zette mijn drukke carrière opzij om meer ruimte in mijn leven te hebben. Ruimte voor meer flow, nieuwe ideeën, doen wat ik het liefst doe. Blogartikels schrijven, bezig zijn met interieur, spiritualiteit, etherische oliën en huisparfums, tijd voor vrienden. Loopt het altijd van een leien dakje? Neen. Maar wat ik in mijn privé-leven en vorige job wel geleerd heb, is veerkracht. Opstaan als je valt, niet bij de pakken blijven neerzitten. En dan kom je sterker uit moeilijke situaties.
Bottles of essential oil with fresh thyme, cilantro, blooming rosemary, frankincense resin, dried calendula, chamomile, rose petals and sandalwood on a white background
Etherische oliën, ook wel essentiële oliën genoemd, worden al duizenden jaren gebruikt vanwege hun geneeskrachtige eigenschappen. De oude Egyptenaren extraheerden oliën uit planten en de Grieken en Romeinen gebruikten olie uit planten in hun badhuizen, bij hun lichamelijke verzorging en als geneeskrachtig middel. Indiase tempels werden bijna volledig opgetrokken uit sandelhout, zodat er altijd een aromatische sfeer hing.
De vader van de aromatherapie
De moderne aromatherapie heeft veel te danken aan het pionierswerk van Franse en Italiaanse wetenschappers uit de negentiende en twintigste eeuw. Ze bestudeerden de stimulerende en kalmerende effecten van etherische oliën en ontdekten dat deze oliën bacteriën doodden.
De moderne aromatherapie stamt uit 1930 en komt voort uit het werk van de Franse scheikundige René-Maurice Gattefossé, bekend als de vader van de aromatherapie. Hij experimenteerde met etherische oliën en realiseerde zich dat ze enorme geneeskrachtige eigenschappen bezaten. Hij had een eigen positieve ervaring met de olie toen hij bij een laboratorium onderzoek een hand verbrande. Hij dompelde de hand in een schaal Lavendelolie en stelde vast dat de pijn snel verdween en de wond in korte tijd zonder littekens genas. Door het pionierswerk dat sindsdien is verricht op dit gebied, heeft aromatherapie zich ontwikkeld tot een alom bekende behandelvorm.
Wat is etherische olie?
Etherische olie is een vluchtige, olieachtige stof met een sterke geur en is zeer geconcentreerd. De olie wordt gewonnen uit bloemen, bladeren, hout en schillen van citrusvruchten. De winning gebeurt door stoomdestillatie, persing of enfleurage. Wist je dat om 1 liter etherische olie te produceren er vaak honderden kilo’s planten of bloemen nodig zijn? Zo heb je om een liter pepermunt etherische olie te verkrijgen maar liefst 500 kilo pepermuntblaadjes nodig!
Veel etherische oliën hebben krachtige, reinigende eigenschappen en zijn van nature anti-microbacterieel. De geur van etherische oliën kan tal van lichamelijke en emotionele klachten verlichten. Zo kan etherische olie bijvoorbeeld hoofdpijn tegengaan, het concentratievermogen en geheugen verbeteren of je helpen ontspannen na een lange dag. Sommige oliën hebben een stimulerende werking, zoals rozemarijn, andere hebben een eerder ontspannende werking zoals lavendel. Aromatherapie werkt ook preventief omdat ze het immuunsysteem kan versterken en de negatieve effecten van stress kan verlichten. Ons dagelijks leven vergt immers vaak veel van ons lichaam en geest: lange dagen voor de PC, bewerkte voeding, slechte luchtkwaliteit en te weinig slaap.
Elke etherische olie heeft zijn specifieke eigenschappen, maar alle etherische oliën hebben in min of meerdere mate een ontgiftende en een zuiverende en een antiseptische of antibacteriële werking. Bij verdamping maken ze ruimtes bacterievrij en zuiveren het lichaam.
Hoe nemen we geuren waar?
Om te kunnen ruiken moet er een geurmolecule aanwezig zijn die door de hersenen wordt geregistreerd nadat hij is ingeademd via de neus.
Inhaleren van etherische olie stimuleert ons geurzintuig dat een signaal stuurt naar het limbische systeem van onze hersenen (ook wel geurbrein genoemd). Het limbische systeem controleert onze hartslag, bloeddruk, ademhaling, geheugen en hormoonproductie. Als het limbische systeem een signaal ontvangt van ons geurzintuig reageert het met een emotioneel, fysiek en endocrien (hormonaal) antwoord.
Als je bijvoorbeeld Lavendel etherische olie ruikt, dan zorgen de moleculen van de olie er meteen voor dat er een reactie plaatsvindt in het limbische systeem. In het geval van Lavendel zorgt het limbische systeem ervoor dat je kalmeert en dat je spieren ontspannen. Hierdoor vermindert je lichaam stress en kan je beter slapen.
Als je een etherische olie inhaleert doordat je het bijvoorbeeld vernevelt door een diffuser dan wordt de olie geabsorbeerd door de slijmvliezen van je ademhalingssysteem en je longen en wordt deze zo in je bloedbaan gebracht. Wanneer etherische olie door de huid worden opgenomen (zoals bij een massage) dan wordt ze via de lymfevaten in de bloedbaan gebracht. Als de etherische olie eenmaal in het bloed circuleert dan kan ze het werk daar doen waar het nodig is. En het lichaam ondersteunen door ontstekingsremmend te werken, infecties tegen te gaan en het lichaam weer in balans te brengen.
Een aangename manier om gezond te blijven, om een emotioneel en fysiek evenwicht te bereiken. Je kunt heel wat voorkomen (en genezen) met etherische olie.
Ontsmettende spray en handzeep
Happy Life Design biedt in haar Geurshop een ontsmettende spray en handzeep van het merk Sjankara. De ontsmettende spray is op basis van gedenatureerde alcohol en de etherische oliën oregano, ho-hout en palmarosa. Geschikt om de handen te ontsmetten en oppervlakken zoals deurklinken, e.a.
Oregano is zeer ontsmettend, stimuleert de immuniteit en doeltreffende bij problemen met de luchtwegen.
Ook Ho-hout is verzorgend voor de luchtwegen.
Palmarosa versterkt stressbestendigheid, geeft rust en versterkt het zelfbeeld.
Virussen en bacteriën worden vaak via de handen verspreid. Was daarom je handen regelmatig en grondig (40 à 60 sec.) met een ontsmettende handzeep.
